I tenei tau i tu nga Wananga Whakamaumahara ki a Ta Apirana Ngata ki Waiomatatini, Te Kaha me Uawa. Ko te kaupapa ko te tokotoru a Iranui, nei ra a Taua, a Mahaki ratau ko Hauiti. I haere a Maria Wynyard, ratau ko ana tauira mai i EIT, ki nga wananga, a, kua tangia nei o ratau korero.
8 Dec 2015
He wiwi nati no Porourangi
He iwi moke no Waiapu
No Whanga-o-Kena, no Hikurangi
He wiwi he nati he whanoke
“Maioha atu ra e te wiwi” koina te reo karanga o te kaiarahi o te wananga a Herewini Parata. Tino hihiko ana taku ngakau ki ana korero, me taku mohio ka hangai tera kupu ara, te kupu wiwi, ki te parani o ngai tatau te iwi “Nati”. Na reira, no te ahiahi o te 27th o Hepetema, ka hoake matau o toku kura o Te Whatukura, Te Aho a Maui (EIT), ki te wananga whakamaumahara i te upoko ariki a Ta Apirana Nohopari Turupa Ngata. Rokohanga, no te ahiahi o te Paraire ara, te 25th o Hepetema, i hanatu hoki tenei maapu ki te kura reo o Porou Ariki, ki te pa o Hiruharama. Na reira, tino pumau tenei maapu ki nga kaupapa o te wa, o te wiwi Nati.
Haruru ana te whenua i Porourangi mai i te pohiri a, tae noa ki te wehenga atu ki Te Whanau a Apanui. Na Derek Lardelli i waahi, i whao nga korero o nehera. Ka whai mai ko te papa a Cliff Whiting a, ko Wananga Walker hoki tetahi o nga kaikorero. Kare he taangata i tua atu i te tokotoru nei ki te whakairo, ki te raranga i nga korero tuku iho to Ngati Porou. Miharo katoa matau i nga whakamaramatanga o Cliff Whiting mo te tipuna whare a Porourangi me ona hokinga mahara ki te tohunga whakairo a Pine Taiapa.
Ka mutu pea i a koka Ramari Collier i a papa Eru Paenga me te hunga takatu, i manaaki nei i a matau i ro Arihia whare. I timata te hononga a-reo Irirangi, a-kamera whakaahua hoki ki te ao whanui. Ka mau ke te wehi o enei taputapu. I tarea e koutou te matakitaki, te whakarongo hoki i o koutou kainga maha. Kua tapiri enei korero ki te wharangi ipurangi o Te Runanganui o Ngati Porou ara, ki www. ngatiporou.com. Neke atu i te 9,500 nga kaititiro, nga kaiwhakarongo i hono atu ki enei taputapu i waenganui i te wananga, wetiweti!
He tira haere matau a, na te kaupapa matau i arahi ki te kainga o Taua. I hanatu te tira ki te whenua o Apanui, ki nga tuakana o Ngati Porou. Ano nei te ataahua o te noho tahi a nga taina me nga tuakana. Na, i noho matau ki raro i te maru o Tukaki. Kare e mutu aku mihi ki te hau kainga, ki nga pou o tera takiwa i opeope mai i a matau. Muia ana te wharenui e te tangata mai i nga pepi tae rawa atu ki te hunga pakeke. Parekareka tera ahuatanga ki wa matau tauira, na te mea, he pera hoki nga tikanga akoranga o Te Whatukura. Memea, haere ana matau ki hea, ka haramai hoki a matau tamariki, mokopuna.
Marakerake te kitea he rekareka katoa matau ki nga korero o te papa a Raniera Poihipi, a Rikirangi Gage, a Rawiri Waititi, a Te Kahautu Maxwell, a Con Jones me etahi atu. He tira roreka te iwi me to ratau kaha hoki ki te tito waiata. Tatangi ana te reo waiata! Au ana te moe ki ro Tukaki. Ka hiki te wananga, ka pau katoa te haere o te tira ki Uawa nui a Ruamata, ki te kainga whakatipungia te tokotoru a Iranui me Hingangaroa. Ka noho matau ki Hauiti, ki te whare o Ruakapanga. Na Wayne Ngata matau i arahi ki runga hiwi, ki Te Raroa. I whai ana matau i nga tapuwae o nga tipuna, mai i tuawhenua ki tahuna. I reira i tohutohu a Wayne i nga waahi katoa tuheni atu i Uawa nui a Ruamata.
No te ata o te Wenerei ka tu nga korero poroporoaki a, ka mutu te wananga a Ta Apirana Ngata. Ruha ana te tinana, kii katoa a hinengaro. Katahi te wananga nui whakaharahara ko tenei. Na reira e hika ma, kia kaha tatau katoa ki te hapai i tenei wananga. Utaina nga korero a kui ma, a koro ma. Tangata akona ki te kainga, tu ana ki te pa, tau ana.
Tukuna mai o whakaaro