Te Wananga o Porou Ariki

Kia ora​ tetahi reo, me whakawhiti korero nga whakatipuranga e toru, ara, te tipuna, te tamaiti me te mokopuna.Na reira mena ka whakawhiti te reo mai i tetahi whakatipuranga ki tetahi atu (mo ake tonu atu) he tohu tera ka ora te reo ki roto i taua whanau.

Kia titiro tatau ki a tatau marae, a tatau hui ruarua noa iho o tatau pakeke. Ka ngaro atu tera reanga, ka ngaro tetahi momo reo. Me aha tatau kia ora te reo me nga tikanga o Ngati Porou. I runga i nga whakaritenga i nga tau kua hipa ake nei, kare te reo i whakaakongia ki etahi whakatipuranga.

Ka hoki nga mahara ki nga kupu o te waiata tangi i titongia e te papa e Pine Tamahori, "Ma wai ra e taurima te marae i waho nei". Ki te kore tatau e whakarite huarahi kia pupuritia to tatau reo i te kainga ma wai atu e mahi. Ka riro ma nga Whare Wananga o te motu te reo Maori o te pouaka whakaata a tatau tamariki, a tatau mokopuna e whakaako? Ahakoa te mahi a nga Kohanga Reo, nga Kura Rumaki me nga Kura Kaupapa Maori, ara tonu atu tetahi taumata o te reo kare ano kia mau i a tatau rangatahi.

Kei te waimarie tatau, kei waenganui tonu i a tatau etahi pakeke e mau tonu ana i te reo me nga tikanga o o ratau matua. Na reira he mea nui kia hopukina te reo, te hitori, nga waiata, nga korero, nga momo matauranga o tenei whakatipuranga i te wa e taea tonu ana e tatau. Kia ahatia? Kia kore e ngaro pera i te moa. Koia nei te kaupapa o Te Wananga o Porou Ariki.

Kare he ingoa i ko atu, i ko mai i tera. No Ngati Porou te reo me te matauranga, mo Ngati Porou, ma nga uri a Ngati Porou hoki kia ora ai nga ahuatanga motuhake ana ki a tatau e whakapapa ana mai i Potikirua ki te Toka-a –Taiau. Kotahi te kaupapa o te Wananga, te reo o Ngati Porou hei waka kawe i nga matauranga o o tatau tipuna no reira ko te reo o nga hapu o te kainga anake te reo e korerotia ana mo nga ra e toru.

Kua whakaritea kia wha nga wananga ia tau, tetahi i ia kaupeka o te tau. Kua tu ke te wananga Raumati, te wananga tuatahi ki Porourangi. Kua tu hoki te wananga o te Ngahuru ki Hinerupe. A te Takurua ka tu te wananga tuatoru ki roto o Uawa, te wananga o te Koanga ki roto o Poneke a te wa o nga 'Ngata Lectures'. Kotahi rau nga tangata i tae atu ki te wananga tuatahi ki Porourangi, 74 ki te wananga tuarua ki Hinerupe.

He maha nga kaupapa i korerorerotia, i wanangatia pera i te hitori, whakapapa, nga karakia, haka, waiata me te tini o nga kaupapa e pa ana ki te reo. Kua hoki mai etahi o tatau i Ahitereiria me nga topito katoa o te motu. Kei te rekoata Te Reo lrirangi o Ngati Porou i nga korero hei taonga ma tatau mo ake tonu a tu.

No reira he kawenga nui a ta tatau Teihana ki te pupuri i nga korero kia kore e ngaro. Ahakoa kua timata tenei Wananga, he nui nga wawata kei te tarewa tonu. He nui nga korero, nga ahuatanga o te reo o te kainga kei waenganui tonu i a tatau. Kati, ko te mea nui, kua timata.