Whaia te iti Kahurangi ki te tuohu koe me he maunga teitei

‍Nga akonga me nga pakeke o Te Ururangi o te Matauranga i whiwhi tohu mai Te Wananga o Raukawa

Na te upoko pakaru, na te pukumahi ka eke, eke Tangaroa, eke panuku ki te taumata e tumanakohia e te whanau, e te hapu, e te iwi.

Ko nga tai aroha e whati ana ki te marae o Pakirikiri ki Tokomaru i tera tau, te marama o Tihema ki te Ra Raukurakura o nga akonga o Te Wananga o Raukawa, o Te Ururangi o Te Matauranga hoki, he nui, he rahi. He ra hari, he ra koa, mo nga tini whanaunga i tae atu kia kite i te ekenga o nga tauira ki te taumata. He rereke tenei tau ki nga tau kua hipa atu ra, ina, ko te nuinga o nga tauira kua whiwhi a ratau tohu Tahuhu Matauranga Maori, he pakeke.

Koinei te wa tuatahi, kua whakaaetia e Te Wananga o Raukawa, kia puta nga tohu nei o te Tahuhu (ara, Masters) ki nga rohe o te motu. I timata te hikoi roa i te tau 2012 mo nga tauira nei. Te nuinga he pakeke, tuturu no nga marae kaenga no roto Ngati Porou, mai Wharekahika ki Tokomaru. Ka hui ratau ki nga noho marae, ki nga rohe katoa o Ngati Porou, i reira whakawhitiwhiti whakaaro, kohetehete, katakata ano hoki, mo nga kaupapa kua whakatakotoria, a, ka tuhi korero ia marama, kia ea era kaupapa.

Hai te tau 2013, ka timata te mahi nui rawa atu, ara, te tuhituhi i to ratau tuhinga roa, te waihanga whakapae, te rangahau, te karawarawa i nga korero, kia eke ki te taumata, a, kia oti pai te 40,000 kupu mo ia tuhinga roa. Ka mau ke te wehi!

Ka hui ano ki nga marae ia marama. Ko te mahi, ko te tuhituhi. Engari tika ana nga korero, “Ano nei te ataahua o te nohotahi o nga taina me nga tuakana.” Ka kite te ora i roto i nga pakeke nei. Hikaka katoa ratau i o ratau mahi, me te mea ano hoki ka hui ia marama mo ratau tonu, kia whai oranga ano ratau, piki te ora, oranga ngakau, wairua ano hoki.

Mo etahi o nga pakeke, he mea hou te moe ki rō wharenui. “Kore rawa atu wau i moe i tetahi wharenui i mua i taku taenga mai ki Te Ururangi o Te Matauranga,” te kī a Tate Pewhairangi (Te Whanau a Ruataupare), “Engari, na ta matau haere ki tera o nga marae, ki tera o nga marae, mai i tetahi moka, ki tetahi moka o Ngati Porou, ka kite au te ataahua o nga whare tipuna. E kore e mutu nga mihi ki a ratau, me nga tumau e manaaki i a matau ‘hakoa tewhea o nga marae.”

Mo etahi he mea hou te patoto rorohiko. E ai ki a Rauhuia (Pi) Smith (Te Whanau a Ruataupare ki Tuparoa), “Ahakoa tauhou aua ki te mahi nei, kai reira aku hoakura hai awhina i a aua. Me taku mihi nui ki a Hohaia, Ani me Mrs Ku, mo ta ratau kaha ki te manaaki i a matau katoa. He rawe nga noho marae ki aua, ka whai oranga ano awau, na te nohotahi, me te piritahi ki a tatau tonu.”

E ai ki a Koka Keri Kaa (Te Whanau a Takimoana, a Ngati Hokopu hoki ki Rangitukia) “Autaia matau katoa ki te whakaoti i nga mahi. Ahakoa nga piki me nga heke, kohete etahi wa, amuamu etahi wa, kaha matau ki te hiki i nga hoa ahua tomuri. Te mutunga iho, horapa te haere o nga hoiho, ko matau ka mahue mai!

Otira, he kaupapa whakahirahira tenei, kia hopu i nga korero o tena o tena o nga pakeke, i roto i a ratau reo ake, hai puna matauranga mo nga uri whakatipu. Ko te pai, ahakoa na Te Wananga o Raukawa te tohu, na matau nga tauira te mana o nga korero, a, na matau te ki, mena ka puta nga korero ki te ao, ka noho tapu ranei ki a matau.”

Ka nui te mihi ki Te Wananga o Raukawa, na ratau tenei taonga i homai ki a matau o Ngati Porou. He mihi ano hoki ki Te Runanganui o Ngati Porou na ratau te putea tautoko mo nga pakeke e ono. E kore e mutu nga mihi ki nga marae me te whare, Te Puna Manaaki a Ruataupare, e kaha nei ki te manaaki i nga tauira ia marama o te tau.\